ASILI YA ROZARI TAKATIFU

Isipokuwa Ekaristi, hakuna sala inayopendwa zaidi duniani kote kuliko Rozari takatifu.  Je, ni ipi historia ya rozari, sala hii ilitokea  wapi na kwa nini inaendelea kuwa maarufu katika mipaka mingi, tamaduni, na nyakati? Historia ya Rozari inajaa ukweli, hadithi, mithali, na utakatifu wa kweli. Kwa zaidi ya miaka 600, Rozari imekuwa ni alama ya maisha ya kiroho ya Kanisa Katoliki na imekuwa  ni njia inayovutia sana ya sala kwa mamilioni ya watu wengi.

Asili ya Rozari inatokana na vyanzo viwili tofauti: chanzo cha kwanza kina miaka 3000 na kinapatikana katika zaburi zinazomhusu Mfalme Daudi katika Maandiko ya Kiebrania ya Agano la Kale; cha pili ni mazoea ya kuhesabu sala kwa kutumia lulu, mawe, au alama kwenye mbao au jiwe. Mazoea haya, yanayopatikana katika dini kubwa duniani kama wahindu, wabudha, Taoism, na Uislamu, ni ya zamani sana pia.

Zaburi zinazofikia 150 zinatoka katika maandishi ya Kiebrania ya mapema karibu na wakati wa Wafalme Daudi na Solomoni. Wayahudi walikuwa wakisali zaburi hizo wakati wa Yesu, na hata Yesu  mwenyewe aliomba na kuzinukuu hata msalabani alipokuwa anakufa: "Eloi, Eloi, lama sabachthani?" (Zaburi 22).

Wamonaki  Wakristo wa mapema waliokimbia jangwani kuepuka machafuko ya dunia na kutafuta Mungu na utakatifu walikuwa wakisali zaburi hizo kwa seti za 50. Walifikiria kwamba walikuwa wakisali pamoja na Mfalme Daudi na manabii na watakatifu wa zamani na pia pamoja na Yesu. Walianza haraka kusali zaburi hizo pamoja kama jumuiya na kutumia mapande ya papirusi au ngozi ya kondoo kusoma. Wengi wa hao monaki hawakuweza kusoma au kuelewa Kilatini, ambayo ilikuwa ni lugha ya Biblia katika Karne ya Kati.

Watu wengi nje ya monasteri hawakuwa na mapande au vitabu na pia hawakuwahi kujifunza kusoma na kuandika. Hata hivyo, monaki wasiojua kusoma waliokuwa wakifanya kazi shambani,  na waumini wengi wa dhati walitaka kushiriki katika maisha ya sala za Kimonaki waliojua kusoma na wa Kanisa. Kwa kuwa hawakujua Kilatini na hawakuweza kukumbuka zaburi zote 150, hatua kwa hatua walianza kuzibadilisha kwa kusali sala ya  Paternosters  yaani sala ya Baba Yetu. Walihitaji njia ya kuhesabu sala walizosali, kwa hivyo waliweka sala hizo kwenye vikundi vya 50, kama ilivyokuwa kwenye Zaburi. Bado walihitaji njia ya kuhesabu, hivyo waliweka vijiti vidogo au vitu vingine, ambavyo baadaye viligeuka kuwa punje, sawa na vile vilivyotumika katika dini nyingine kuhesabu sala na vitendo vya ibada. 

Kuna hadithi nzuri ya mmonaki aliyeitwa Paulo wa Misri katikati ya karne ya 4 aliyekuwa akikusanya mawe 300 na alikuwa akitupa mawe hayo kila alipomaliza kusali sala. Kadri alivyosali, ndivyo alivyokuwa mwepesi. Hadithi hii ina uwezekano mkubwa wa kuwa ya kufikirika. Hapa tunaweza kuona muungano wa vyanzo viwili vya Rozari: Zaburi za Kiebrania za Daudi na kuhesabu punje  kutoka kwa enzi za kabla ya Ukristo.

Hadithi nyingine inayodhaniwa kuwa kweli hadi karne ya 19 na 20 ni kuhusu  tokeo la Bikira Maria kwa Mtakatifu Dominiko mwaka wa 1208 kumpatia Rozari kama tunavyojua leo. Kulingana na hadithi hii, Bikira Maria alimtia moyo Dominiko na Wadominiko kusambaza ibada kwake yeye na Mwana wake kupitia Rozari, akihakikisha kuwa neema nyingi zingewafaidi wote waliokuwa wakisali Rozari.

Hata hivyo, kulingana na Padre Richard Gribble, C.S.C., ni hadi karne ya 15 ambapo Rozari ilianza kuchukua umbo tunalolijua leo. Katika kipindi hiki, mafumbo na sala binafsi zilianza kuungana. "Baba Yetu" ilikuja moja kwa moja kutoka Injili ya Mathayo, sura ya 6. Sehemu kubwa  ya sala ya  "Salamu Maria" pia ilitoka kwenye Maandiko, kwa kuunganisha salamu mbili: kwanza kutoka kwa Malaika Gabrieli kwenye Habari Njema na pili kutoka kwa Binamu wa Maria, Elizabeti, katika Kumtembelea kutoka Injili ya Luka. "Maria Mtakatifu Mama wa Mungu, utuombee sisi wakosefu sasa na saa ya kufa kwetu. AMINA" imetoka kwenye sala maarufu ya waumini wakati huo.

Kanuni ya Mitume, inayofuatia Ishara ya Msalaba, ni ya zamani. Marejeo  ya mapema ya neno "Kanuni ya Mitume" yanapatikana katika barua ya Mtakatifu Ambrosio ya mwaka wa 390 kutoka kwenye sinodi Iliyofanyika huko Milano. Kanuni ya Mitume inaweza kuwa imehusishwa na imani, iliyokubaliwa sana katika karne ya nne, kwamba, chini ya uongozi wa Roho Mtakatifu, kila mmoja wa Mitume Kumi na Wawili alitoa kifungu chake kati ya vipande kumi na viwili vya Kanuni. Ingawa haikuwa katika sura yake ya sasa hadi mwaka wa 341 BK, Kanuni ya Mitume inaakisi kwa uaminifu mafundisho waliyoyapeleka Roma na sehemu nyingine ya dunia inayojulikana.

Salve Regina  yaani Salamu, Malkia Mtakatifu imeanza kutumika  kutoka karne ya 11 na mara nyingi inasaliwa mwishoni mwa kusali Rozari. Ingawa sala hizi zilikuwa maarufu kwa miaka 300, hazikuwekwa katika sura yake ya mwisho tunayojua hadi Mtaguso wa Trento, 1545-1563.